Czym jest reakcja uczuleniowa i jak z nią walczyć?

Uczulenia to coraz częstszy problem, który stał się już chorobą cywilizacyjną [1] i nieustannie przybiera na sile. Reakcje uczuleniowe są odpowiedzią organizmu na różne czynniki, nazywane alergenami. Mogą zdarzyć się w każdym wieku, a nieleczone niestety mogą się nasilać oraz mieć niekorzystne dla zdrowia konsekwencje. Jak walczyć z alergią i jakie leki stosować?

Na czym polega reakcja uczuleniowa?

Uczulenie pojawia się, kiedy do organizmu wniknie czynnik, który układ odpornościowy rozpoznaje jako zagrożenie. Mobilizowane są wówczas przeciwciała, a do krwi wydzielana jest substancja hormonalna o nazwie histamina. Powoduje ona stan zapalny w tkankach, które miały bezpośredni kontakt z alergenem [2]. Objawy alergii to najczęściej katar, kichanie, kaszel, uczucie duszności, świąd oczu i nosa przy alergenach dostających się do organizmu drogą wziewną, skórne reakcje uczuleniowe (najczęstszy objaw alergii kontaktowych) oraz objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka czy nudności w przypadku alergii pokarmowych [1].

Reakcje uczuleniowe mogą być wywoływane przez alergeny, takie jak:

• pyłki roślin,
• zarodniki pleśni,
• sierść, odchody i inne wydzieliny zwierząt,
• jad owadów,
• produkty żywnościowe (np. mleko, jajka, orzechy, owoce),
• lateks,
• niektóre metale,
• substancje chemiczne, na przykład składniki kosmetyków,
• a także leki [3].

Możliwe są też alergie krzyżowe – na przykład reakcja uczuleniowa na pyłki drzew czy innych roślin może być skorelowana z alergią na owoce. Dość często zdarza się reakcja krzyżowa na banany, awokado, ziemniaki i pomidory u osób uczulonych na lateks [1]. Reakcja uczuleniowa jest zawsze obciążeniem dla organizmu, a uczulenie na daną substancję zazwyczaj nie przemija samoistnie. Im częściej dochodzi do kontaktu z alergenem, tym silniejsza może być reakcja uczuleniowa i tym większe szkody w organizmie wyrządza powodowany przez nią stan zapalny. Objawy alergii sezonowej (katar sienny) mogą wówczas utrzymywać się przez cały rok, pomimo braku bezpośredniego kontaktu z alergenem [1].

Jak zapobiegać reakcji uczuleniowej?

Jeśli występują objawy charakterystyczne dla uczulenia, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać testy dokładnie określające rodzaj alergii oraz alergen wywołujący reakcję uczuleniową. W miarę możliwości zaleca się go unikać, choć w przypadku takich alergenów, jak roztocza (kurz domowy), pyłki roślin czy sierść zwierząt, jest to dość trudne. W przypadku pyłków podawane są komunikaty dla alergików określające stężenie pyłków danej rośliny w powietrzu w danym dniu – warto znać te informacje i unikać przebywania w te dni na zewnątrz.

Jak postępować w przypadku reakcji uczuleniowej?

Reakcji uczuleniowej nie zawsze da się uniknąć. W przypadku silnej alergii czy wręcz wstrząsu anafilaktycznego konieczne jest jak najszybsze podanie adrenaliny i pomoc lekarza. W przypadku reakcji uczuleniowej o mniejszym nasileniu i objawach, takich jak katar sienny, świąd oczu i nosa oraz uczucie zatkanego nosa, sprawdzą się leki przeciwhistaminowe, które dostępne są także bez recepty [4]. Można zdecydować się także na immunoterapię alergenową, która zmniejsza wrażliwość organizmu na czynniki wywołujące reakcję alergiczną, jednak takie leczenie musi jakiś czas potrwać, by przynieść efekty [5]. Sposobem na zniwelowanie objawów sezonowego alergicznego nieżytu nosa jest zastosowanie sprayu donosowego Nasometin Control*. Wystarczy zaaplikować go raz dziennie, by złagodzić dolegliwości, takie jak katar i swędzenie nosa oraz oczu [6].

Przypisy:

1. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57548,alergia, data dostępu 15.07.2021
2. Emeryk A., Rapiejko P., Lipiec, A., Alergiczny nieżyt nosa – kompendium dla lekarzy, Poznań 2013
3. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/57681,alergeny-wziewne, data dostępu 15.07.2021
4. Arcimowicz M.: Skuteczne i bezpieczne leczenie alergicznego nieżytu nosa. Alergopro_l 2015; 11(3):11-22
5. Jura-Szołtys E., Rogala B., Immunoterapia w alergiach sezonowych, Alergia Astma Immunologia 2016, 21 (1): 44-48
6. ChPL Nasometin Control

* Nasometin Control, 50 mikrogramów/dawkę, aerozol do nosa, zawiesina. Skład: Każde rozpylenie zawiera odmierzoną dawkę 50 mikrogramów [µg] mometazonu furoinianu (w postaci mometazonu furoinianu jednowodnego). Lek zawiera 0,02 mg/dawkę chlorku benzalkoniowego. Wskazania: leczenie objawów zdiagnozowanego przez lekarza sezonowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa u dorosłych w wieku od 18 lat. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; nieleczone miejscowe zakażenie błony śluzowej nosa (tj. opryszczka); niedawno przebyta operacja nosa lub uraz nosa (do czasu wyleczenia, gdyż kortykosteroidy hamują gojenie się ran). Podmiot odpowiedzialny: Sandoz GmbH, Biochemiestrasse 10, A-6250 Kundl, Austria. Podmiot promujący: Sandoz Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 50C, 02-672 Warszawa, tel. 22 209 70 00, www.sandoz.pl.

NASC/075/07-2021/3

Materiał partnera